Η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ.
Βαρθολομαίος, ο οποίος επισκέπτεται από το απόγευμα της Δευτέρας την Πρωτεύουσα
της Λακωνίας, προεξήρχε της Θείας Λειτουργίας για την εορτή του πολιούχου και
προστάτου της Οσίου Νίκωνα του Μετανοείτε, την Τρίτη, 26 Νοεμβρίου 2024, στον
φερώνυμο Ιερό Ναό της Σπάρτης, συλλειτουργούντων του επιχωρίου Σεβ.
Μητροπολίτου Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου, και των Σεβ. Μητροπολιτών
Προικοννήσου κ. Ιωσήφ, Σηλυβρίας κ. Μαξίμου, Φωκίδος κ. Θεοκτίστου, Μάνης κ.
Χρυσοστόμου και Μαντινείας και Κυνουρίας κ. Επιφανίου.
Εκκλησιάστηκαν οι Σεβ. Μητροπολίτες Μεσσηνίας κ.
Χρυσόστομος, και Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Νικηφόρος, οι Θεοφιλ. Επίσκοποι
Τεγέας κ. Θεόκλητος και Λακεδαιμονίας κ. Θεόφιλος, Άρχοντες Οφφικιάλιοι της Μ.τ.Χ.Ε.
υπό τον Πρόεδρο της Αδελφότητος τους “Παναγία η Παμμακάριστος” Εντιμολ. Άρχοντα
Έξαρχο κ. Αθανάσιο Μαρτίνο, η Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ζέττα
Μακρή, ως εκπρόσωπος της Κυβερνήσεως, οι Εντιμ. Βουλευτές Λακωνίας κύριοι
Αθανάσιος Δαβάκης, εκπρόσωπος και του Εξοχ. Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων,
και Νεοκλής Κρητικός, καθώς και η Ευγεν. κυρία Νάγια Γρηγοράκου, οι Εντιμ.
Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Δημήτριος Πτωχός, και Δήμαρχος Σπάρτης κ. Μιχαήλ
Βακαλόπουλος, εκπρόσωποι των Στρατιωτικών και Αστυνομικών Αρχών,
Αυτοδιοικητικοί παράγοντες, και πλήθος πιστών από την Σπάρτη και προσκυνητών
από όμορες περιοχές.
Τον Παναγιώτατο προσφώνησε με θερμούς
λόγους ο Σεβ. Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος, ο οποίος του
απένειμε την ανώτερη τιμητική διάκριση της τοπικής Εκκλησίας, τον Μεγαλόσταυρο
της χιλιετηρίδος του Οσίου Νίκωνος του Μετανοείτε. Ακολούθως αντιφώνησε ο
Πατριάρχης, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε τα εξής:
“Ο Όσιος Νίκων τιμάται και γνωρίζεται ως μέγας
φωστήρ, ο οποίος μας αποκαλύπτει ότι «φως Χριστού φαίνει πάσι». Πλησιάζοντες
και ικετεύοντές τον, ευρίσκομεν την αληθή ζωήν, την ειλικρίνειαν, την
εξομολόγησιν, την ταπείνωσιν, τον πλούτον του Πνεύματος, την μεταμόρφωσιν του
κόσμου, τον φωτισμόν του αδιαφανούς, το νόημα του ασημάντου, την χάριν της
αιωνιότητος απλωμένην εις το καθημερινόν σύνηθες, την καταξίωσιν του ανθρώπου.
Όλα αυτά περιλαμβάνονται εις μίαν λέξιν, εις το λυτρωτικόν και αναγεννητικόν
κήρυγμα: «Μετανοείτε».
Μετάνοια σημαίνει αλλαγή νοός, αλλαγή πορείας. Αυτό
το κήρυγμα της μετανοίας παραμένει επίκαιρον, ιδιαιτέρως σήμερον. Διότι
δυστυχώς τα πάθη της φυλής μας παραμένουν ακμαία, διαιωνίζονται από γενεάς εις
γενεάν και σήμερον με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας έτι ταχύτερον. Όμως «μείζων
ο εν ημίν ή ο εν τω κόσμω»∙ ο Θεός θριαμβεύει εν τέλει και υψούται το τρόπαιον, ο Σταυρός, δηλαδή η ζωή
και ανάστασίς μας.
Αυτό είναι το μήνυμα, το οποίον μας μεταδίδει
σήμερον ο Άγιός μας, πολυμερώς και πολυτρόπως, ως μαρτυρίαν θαύματος και
πορείαν ζωής∙ αυτό το μήνυμα σας κομίζομεν και ημείς από την βασιλίδα των
πόλεων, όπου φυλάσσονται αληθώς αι
«πλάκες της διαθήκης» και η «ράβδος του Ααρών η βλαστήσασα» και εξανθίσασα και
συμβολικώς προμηνύσασα την Μητέρα της Ζωής, την Κυρίαν μας Θεοτοκόν, την έφορον
της Πόλεως του Κωνσταντίνου. Εκεί εις την Πόλιν της Αγίας Σοφίας συνεχίζει «η
φλεγομένη εκ πόθου και μη κατακαιομένη υπό της παντοειδούς πυράς» Βάτος να
αναβλύζη φως και ελπίδα και ανάστασιν: τα άρρητα και τα απόρρητα, τα οποία
καθημερινώς μυστικώς και θεοπρεπώς τελεσιουργούνται και ακοιμήτως φυλάσσονται
και βιούνται”.
Χαρακτηρίζοντας ως μεγάλη ευλογία να τιμά τη μνήμη
του Οσίου Νίκωνος στον πανηγυρίζοντα Ναό του στην Σπάρτη, ο Παναγιώτατος
σημείωσε:
“Η όλη σημαντική παρουσία και προσφορά της Σπάρτης
εις το ιστορικόν, θρησκευτικόν, πολιτιστικόν και ευρύτερον γίγνεσθαι τυγχάνει
μεμαρτυρημένη και κατέχει εύφημον θέσιν εις την παγκόσμιον συνείδησιν.
Αμέτρητοι είναι οι σπουδαίοι και μεγάλοι άνδρες, οι προελθόντες εκ των
ηγιασμένων κόλπων αυτής. Όμως, ως αναφέρει ο άγνωστος βιογράφος του Αγίου
Νίκωνος, δι᾽ ημάς τους Ορθοδόξους άλλα είναι τα κριτήρια: «Οι εν πελάγει μεγάλω
πλέοντες, οις ουκ όρος, ου βουνός, ουδέ σκόπελοί τινες την χέρσον σημαίνουσι,
προς τινας αστέρας αποβλέποντες και προς εκείνους το σκάφος ρυθμίζοντες,
αναυάγητοι διαμένουσιν. Οι δε γε της Εκκλησίας μαθηταί και της ευσεβείας
τρόφιμοι, οι εν τω πελάγει του βίου τούτου τυγχάνοντες, ου προς αστέρας τινάς
αποβλέπουσιν, αλλά προς τους πάλαι αγίους και εναρέτους πατέρας, το όμμα της
διανοίας τείνοντες και τοις εκείνων ίχνεσι διασώζονται».
Μία τοιαύτη μορφή εκκλησιαστικού ανδρός τυγχάνει και
ο πολιός ποιμενάρχης σας, Ιερώτατος και
λίαν ημίν αγαπητός αδελφός και συλλειτουργός κ. Ευστάθιος. Επιτρέψατέ μας να
τον συγχαρώμεν θερμώς διά το πλούσιον και θεοφιλές εκκλησιαστικόν έργον, το
οποίον επί εξήκοντα ακριβώς έτη αθορύβως, σεμνοπρεπώς και θεαρέστως επετέλεσε
και επιτελεί, από του πρώτου μέχρι και του υψίστου βαθμού της τιμίας Ιερωσύνης
του, αξίως ακολουθών επί τα ίχνη των καλών προκατόχων του, και να του ευχηθώμεν
να λαμπρύνη επί πολλά ακόμη έτη την Αρχιερωσύνην του, υγιαίνων και απολαύων της
αγάπης, του σεβασμού και της τιμής κλήρου, αρχόντων και λαού της θεοσώστου
Επαρχίας του! Είσθε πρότυπον Ιεράρχου, άγιε αδελφέ! Σας ευχαριστούμεν δε
θερμότατα, όχι μόνον διά την ευγενή πρόσκλησιν, τους καλούς λόγους της ωραίας
προσφωνήσεώς σας, αλλά και διά την όλην δοχήν και ξενίαν που επεφυλάξατε πάνυ
φιλοφρόνως εις ημάς και την τιμίαν Συνοδείαν μας.”
Στο τέλος, ο Πατριάρχης προέστη της
Λιτανεύσεως της Ιεράς Εικόνος του Οσίου Νίκωνος πέριξ του Ιερού Ναού.
Ο Παναγιώτατος αφίχθη στην Σπάρτη το
απόγευμα της παραμονής της εορτής, προερχόμενος από την Αθήνα.
Στα όρια της Ι. Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης
τον καλωσόρισαν ο Ποιμενάρχης Σεβ. κ. Ευστάθιος, πλαισιούμενος από τους Εντιμ.
Περιφερειάρχη Πελοποννήσου και Δήμαρχο Σπάρτης, και άλλους αυτοδιοικητικούς
παράγοντες, και εκπροσώπους του Στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας.
Λίγο αργότερα, σύσσωμος ο ιερός κλήρος, οι αρχές και
ο πιστός λαός υποδέχθηκαν επισήμως τον Πατριάρχη, έμπροσθεν του Ι. Ναού του
Οσίου Νίκωνος Σπάρτης, όπου, στη συνέχεια, τελέστηκε δοξολογία.
Στην προσφώνησή του ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και
Σπάρτης, καλωσόρισε με εγκαρδιότητα τον πρώτο Οικουμενικό Πατριάρχη που
επισκέπτεται την αγιοτόκο και ιστορική εκκλησιαστική επαρχία του. Με θερμούς
λόγους καλωσόρισαν τον Παναγιώτατο ο Δήμαρχος Σπάρτης, ο Περιφερειάρχης
Πελοποννήσου, και, τέλος, ο Αιδεσιμολ. κ. Αθανάσιος Σπηλιώτης, Ιερατικώς
Προϊστάμενος του πανηγυρίζοντος Ναού.
Στην αντιφώνησή του, ο Παναγιώτατος,
αναφέρθηκε στους ακατάλυτους πνευματικούς δεσμούς και τους κοινούς αγώνες της
εκκλησιαστικής αυτής επαρχίας με το Ιερό Κέντρο της Ορθοδοξίας.
“Δοξάζομεν από κοινού του Πατρός και του Υιού
δύναμιν και Πνεύματος Αγίου υμνούμεν την εξουσίαν, διότι αξιώνει τον
Οικουμενικόν Πατριάρχην, την ημετέραν Μετριότητα, διά πρώτην φοράν εν τη
ιστορία να εισέλθομεν εις τα άδυτα των αδύτων της αγιοτόκου, ιστορικής και
μαρτυρικής ταύτης περιοχής. Ερχόμεθα εκ Φαναρίου, «του αειφεγγούς φάρου της
αμωμήτου Ορθοδόξου πίστεώς μας», ως αναφέρετε, αδελφέ άγιε Ποιμενάρχα εις
πρόσφατον εγκύκλιόν σας προς τον κλήρον και τον λαόν σας επί τω ημετέρω
προσκυνήματι, ερχόμεθα, λέγομεν, εις τόπον άγιον και ιερόν, ένθα ηγίασαν και
ηγιάσθησαν πολλοί όσιοι και δίκαιοι, μεταξύ των οποίων και ο προσφάτως
καταταγείς εις το Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας Ιερομάρτυς Ανανίας,
Επίσκοπος Λακεδαιμονίας. Ευρισκόμεθα εις τόπον έχοντα ακαταλύτους πνευματικούς
δεσμούς και κοινούς αγώνας, μεμαρτυρημένους ιστορικώς, μετά του Ιερού Κέντρου
της Ορθοδοξίας∙ αγώνας υπέρ βωμών και εστιών, ως μαρτυρεί ο Ιερομάρτυς Ανανίας,
γράφων εν ειδική πραγματεία του περί Σπάρτης και των Μητροπολιτών της, ότι ο
Οικουμενικός Θρόνος, αεί παλαιστής κατά αντιξόων δυνάμεων, καθιερώθη εις τας
συνειδήσεις των Λακώνων και των Πελοποννησίων -και όχι μόνον, ποσθέτομεν ημείς-
και πάσης ψυχής καταπονουμένης και θλιβομένης και του ελέους Θεού επιδεομένης,
καθιερώθη -επαναλαμβάνομεν- ως «οριστής της ευσεβείας και διδάσκαλος εθνών,
ειρήνης βραβευτής ακαταμάχητος, πολέμων καταλύτης ακαθαίρετος … προστάτης των
χριστιανών». Αυτού του Θρόνου την μαρτυρίαν, την ευχήν και την ευλογίαν, σας
κομίζομεν απόψε διά της φυσικής παρουσίας μας.
Ήλθομεν εις την πατρίδα σας, την αρχαιόθεν γνωστήν
και περίπυστον, την υπό τους πρόποδας του Ταϋγέτου ηρωικήν και ηγαπημένην και
εύανδρον Σπάρτην, την πατρίδα του Λεωνίδου και των τριακοσίων ηρώων, των
πεσόντων εις Θερμοπύλας, επί παραφυλακή της κληρονομίας και της κληροδοσίας,
της εν ελευθερία πορείας και ζωής. Και ο συνειρμός και το παράδειγμα, τα οποία
μοιραζόμεθα μαζί σας και τα διακηρύττομεν, είναι ότι και ημείς σήμερον, εν τη
έδρα ημών, συνεχίζομεν ως άλλοι τριακόσιοι, ελάχιστοι εις τα όμματα του
κοσμικού αριθμοκράτου, αλλά αμέτρητοι εν τη δυνάμει του Θεού, να φυλάττωμεν ομοίως
τας Θερμοπύλας της Ορθοδοξίας και του Γένους μας, διδόντες μάχην με τας
εναλλαγάς των καιρών και κρατούντες άσβεστον την λαμπάδα των αρετών της Φυλής
μας εν τω ιστορικώ κέντρω του ημετέρου μοναδικού και ανεπαναλήπτου βυζαντινού
πολιτισμού.”
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο
Παναγιώτατος είπε:
“Ήλθομεν διά να τιμήσωμεν μαζί σας την μνήμην του
εφόρου της πόλεώς σας Οσίου Νίκωνος του Μετανοείτε, τον οποίον αληθώς «ως άλλον
Μωϋσήν η Λακεδαίμων» γνωρίζει «πλούτον αναφαίρετον». Το έργον και η μνήμη των Αγίων παραμένει εις αιώνας αιώνων. Είναι
μαρτυρία την οποίαν δεν δύναται να αποδώση χείρ ανθρωπίνη∙ αποτυπούται μόνον
διά της Χάριτος του Παναγίου Πνεύματος εις τας καρδίας των ανθρώπων. Ακριβώς
όπως η σεπτή μορφή του αγίου Νίκωνος, κατά τον ανώνυμον βιογράφον αυτού,
θαυμαστώς ετυπώθη τη σανίδι του αγιογράφου, ο οποίος προσεπάθει ανεπιτυχώς να
την αποδώση.
Αν και έχη παρέλθη χιλιετία έκτοτε, τα πλήθη του
λαού της Σπάρτης, της Μάνης, της Μεσσηνίας και της Λακεδαιμονίας όλης και
συνόλου του Ορθοδόξου κόσμου, συνεχίζομεν την προσέλευσιν, την ευλάβειαν και
την τιμήν προς το πρόσωπόν του, διότι η αγία μορφή Νίκωνος του Μετανοείτε
εξακολουθεί να εμπνέη, να φωτίζη, να παρακινή εις μετάνοιαν, να θαυματουργή, να
προφθαίνη τους εν ανάγκαις, να ελεή και να αφαρπάζη και να σώζει του κλύδωνος
και της καταιγίδος των θλίψεων.”
Στη συνέχεια ο Παναγιώτατος χοροστάτησε στον Μ.
Εσπερινό της εορτής.
Φωτογραφίες: Νίκος Παπαχρήστου.
