Στη Μάνη την αποκαλούν σύγκρυα (συν-κυρία)
Την έπαιρναν όταν η μία γυναίκα ήταν στέρφα δεν
μπορούσε να κάνει άλλο παιδί
Τα ερωτικά τρίγωνα των έγγαμων ζευγαριών σε
αυτό το χωριό ήταν κάτι φυσιολογικό- Ένα παρελθόν που προσομοιάζει με…
παιχνιδάκι τα Ιψενικά τρίγωνα
Η μοιχεία είναι ένα ζήτημα που ερμηνεύεται κατά
το δοκούν από τις θρησκείες ή τις νομοθεσίες των εκάστοτε χωρών. Στις
διαστάσεις του χώρου και του χρόνου, στη ροή της ιστορίας, τη βρίσκουμε από
συμβατή με τις κοινωνικές αντιλήψεις, έως δαιμονοποιημένη, κυρίως όμως ως ηθικά
παραβατική.
Στην Ελλάδα ουδέποτε τέθηκε ως γνωστόν θέμα μη
νομιμότητας. Υπήρξε μάλιστα μια περιοχή, με τη δική της ιδιαίτερη κουλτούρα στο
θέμα της μοιχείας. Τόσο ακραία που να παραπέμπει στην πολυγαμία, η οποία είναι
αποδεκτή σε πολλές χώρες της Αφρικής, τη Σαουδική Αραβία, την Ινδονησία και
άλλες ασιατικές.
Όμως εδώ δεν μιλάμε για επισημοποίηση
παράλληλης σχέσης, αλλά για την εκούσια αποδοχή μιας νόμιμης και μιας
«παράνομης» εις βάρος των γυναικών, όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις.
Ήταν Δεκέμβριος του 1960, όταν η Χώρα Γορτυνίας
στο νόμο Αρκαδίας (στα σύνορα με την Ηλεία) απασχόλησε για έναν πρωτοφανή λόγο
την κοινή γνώμη σε πανελλήνιο επίπεδο.
Τη δεκαετία του ‘60 το χωριό είχε 750 μόνιμους
κατοίκους και περίπου 120 οικογένειες. Απείχε 1,5 ώρα με το «ζώο» από τον Πύργο
και οι κάτοικοί της ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία, με εξαίρεση κάποιους
γαιοκτήμονες.
Ο τραυματισμός ενός άνδρα και το ρεπορτάζ ενός
δημοσιογράφου για τις συνθήκες του ατυχήματος, έφεραν στο φως ένα κοινωνικό
φαινόμενο, η διαιώνιση του οποίου βασιζόταν στην «ομερτά».
Tο «λαβράκι»
βγήκε όταν ο ρεπόρτερ πλησίασε ανυποψίαστος τη γυναίκα που καθόταν δίπλα στον
τραυματισμένο άνδρα. «Εγώ είμαι η δεύτερη γυναίκα, έχουμε ένα παιδί μαζί και
τώρα είμαι έγκυος στο δεύτερο. Δεν είμαστε παντρεμένοι. Να σας πει η σύζυγός
του τι συνέβη που κάθεται δίπλα μου», του είπε εκείνη με αφοπλιστική
ειλικρίνεια.
Προφανώς ήταν κάτι που της ξέφυγε, καθώς ό,τι
συνέβαινε έως τότε στο «Γαλατικό Χωριό» ήταν καλά κρυμμένο στη σκιά.
Ο Τύπος της εποχής μύρισε… αίμα και με
συνοπτικές διαδικασίες ανήγαγε σε σκάνδαλο το «αμαρτωλό χωριό των έκλυτων
ηθών». Έκανε λόγο για «Ιψενικά Τρίγωνα», φράση που παραπέμπει στα ερωτικά
τρίγωνα που είχε την τάση να δημιουργεί στα έργα του ο μεγάλος Νορβηγός
δραματουργός Ερρίκος Ίψεν.
Ψάχνοντας το θέμα, ο εν λόγω ρεπόρτερ συμπέρανε
ότι στο χωριό καθιερώθηκε μια κατάσταση εγνωσμένης ανηθικότητας, με άγραφους
νόμους την οποία ανέχονταν μέχρι και οι αστυνομικές αρχές και η Εκκλησία.
Προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα,
ο γιατρός του χωριού προσπάθησε να αποδώσει το φαινόμενο χρονολογικά στην
περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν οι δυο γυναίκες ήταν απολύτως νόμιμες. Φυσικά
δεν ήταν αυτός ο λόγος, διότι αν ίσχυε κάτι τέτοιο θα ίσχυε για όλη την
ελληνική (αν όχι επικράτεια) περιφέρεια.
Η αιτία κρυβόταν αλλού. Στο χωριό είχε
επιβληθεί η «ανδροκρατούμενη» αντίληψη ότι όποια γυναίκα δεν μπορούσε να κάνει
παιδιά, ο σύζυγός της είχε το δικαίωμα να τεκνοποιήσει με άλλη γυναίκα και να
ζήσει κάτω από την ίδια στέγη με τη νόμιμη σύζυγό του. Έτσι, σε κάποιες
οικογένειες οι άνδρες έκαναν παιδιά μόνο με τις ερωμένες τους.
Αρχικά οι γυναίκες του χωριού εκδήλωναν
δειλά-δειλά την αντίθεση τους, αλλά με τον καιρό η κατάσταση έγινε αποδεκτή, ως
κάτι φυσιολογικό. Και με την πάροδο των χρόνων έγινε βολική ακόμα και για
άνδρες του χωριού που είχαν παιδιά με τη γυναίκα τους, αλλά ήθελαν μια ερωτική
«αναβάθμιση» στη ζωή τους.
Έτσι, σιγά – σιγά διαμορφώθηκε ένα περιβάλλον
κοινωνικής ανοχής στην ύπαρξη μιας «επίσημης ερωμένης». Σταδιακά τα ερωτικά
τρίγωνα των έγγαμων ζευγαριών άρχισαν να «νομιμοποιούνται».
Υποτίθεται ότι η Εκκλησία και οι αστυνομικές
αρχές προσπάθησαν να αντιδράσουν, αλλά όπως είχε δηλώσει ο τότε διευθυντής της
Χωροφυλακής «από την στιγμή που δεν αντιδρούν οι νόμιμες σύζυγοι, εμείς δεν
μπορούμε να κάνουμε τίποτα».
Σήμερα βέβαια και μολονότι η κοινωνία έχει
αποσυντηρικοποιηθεί σε σχέση με το ‘60, το φαινόμενο έχει εκλείψει. Η μικρή
κοινωνία της Χώρας Γορτυνίας τράβηξε τον αντίθετο δρόμο από την υπόλοιπη
Ελλάδα, αποκηρύσσοντας σταδιακά το καμουφλαρισμένο «ένοχο» παρελθόν της.
Ένα παρελθόν που προσομοιάζει με… παιχνιδάκι τα
ερωτικά τρίγωνα του Ίψεν. Επιβεβαιώνοντας ότι η φαντασία ωχριά πολλές φορές
μπροστά στην πραγματικότητα.
