Του Αντιστράτηγου ε.α. Λάμπρου Τζούμη
Κάποιες από τις αρχές για
την επιτυχή κατάληξη μιας πολεμικής επιχείρησης είναι «Απλότητα του Σχεδίου»,
«Εκλογή του Σκοπού και Εμμονή σ’ αυτόν», «Επιθετική Ενέργεια», «Ελιγμός»,
«Αιφνιδιασμός». Στη Μάχη του Γρανικού ποταμού οι αρχές αυτές εφαρμόσθηκαν
πλήρως από τον Αλέξανδρο εναντίον των υπέρτερων περσικών δυνάμεων. Ήταν η πρώτη
μεγάλη νίκη του Αλεξάνδρου κατά της περσικής αυτοκρατορίας, που εδραίωσε τη
φήμη του, δημιούργησε τις προϋποθέσεις
για την επιτυχία της εκστρατείας του και του αποδόθηκε το προσωνύμιο
Μέγας.
Την άνοιξη του 334 π.Χ.,
ο Αλέξανδρος ανέλαβε την υλοποίηση εκστρατείας εναντίον των Περσών, η οποία
εντασσόταν στο πλαίσιο «ανταπόδοσης», της περσικής επίθεσης που είχαν δεχτεί οι
Έλληνες στο παρελθόν. Οι Πέρσες αποφάσισαν να δώσουν μάχη στον Γρανικό
πιστεύοντας ότι τη στιγμή που οι δυνάμεις των Μακεδόνων θα περνούσαν τον ποταμό
ήταν εύκολο να τους προσβάλλουν και να επιτύχουν τη νίκη. Πριν από τη μάχη ο
Παρμενίων, ένας από τους αρχαιότερους στρατηγούς του Αλέξανδρου εισηγήθηκε να
αποφευχθεί παράτολμη κατά μέτωπο επίθεση μέσω του ποταμού την ημέρα και να
πραγματοποιηθεί «ανορθόδοξη» ενέργεια κατά τη διάρκεια της νύκτας. Ο Αλέξανδρος
θεώρησε ότι κάτι τέτοιο αποτελούσε στοιχείο φοβικότητας και αποφάσισε να
αιφνιδιάσει τους Πέρσες, λέγοντας : «Διαβήκαμε τον Ελλήσποντο δε θα
σταματήσουμε προ του Γρανικού».
Οι Πέρσες παρατάχθηκαν
στην απόκρημνη υπερυψωμένη ανατολική όχθη του ποταμού, έχοντας σύμφωνα με τον
Αρριανό 20.000 πεζούς, 20.000 ιππείς και 5.000 έλληνες μισθοφόρους. Στην
αντίπερα όχθη, ο Αλέξανδρος παρέταξε 30.000 πεζούς και 5.000 ιππείς. Ο Γρανικός
με πλάτος περίπου 20-40 μέτρα, δεν ήταν ιδιαίτερα βαθύς και παρά τη δυσκολία
λόγω των ορμητικών νερών του επέτρεπε τη διέλευση τμημάτων. Στη φωτο η παράταξη
των αντίπαλων στρατευμάτων κατά τη μάχη σύμφωνα με τη wikipedia.
Απέναντι από την κύρια
δύναμη των Περσών ο Αλέξανδρος τοποθέτησε το πεζικό και ο ίδιος ετέθη
επικεφαλής του ιππικού, στη δεξιά πτέρυγα που ήταν και η ισχυρότερη,
προκειμένου να επιτευχθεί ο κατάλληλος ελιγμός. Κινούμενος ταχύτατα κατά μήκος
του ποταμού άρχισε να απομακρύνεται από το κυρίως μέτωπο της μάχης. Οι Πέρσες
αιφνιδιάστηκαν και μέχρι να προσανατολίσουν δυνάμεις για την αντιμετώπιση της
κατάστασης, οι μακεδονικές φάλαγγες είχαν περάσει το ποτάμι. Με την ενέργεια
αυτή ο Αλέξανδρος ανάγκασε τους Πέρσες να αλλάξουν τη διάταξη των δυνάμεων τους
και έδωσε την ευκαιρία στο πεζικό με τον Παρμενίωνα να περάσουν με ευκολία τον
Γρανικό.
Μετά τη διάβαση του
ποταμού το πεζικό ενεπλάκη σε αγώνα εκ του συστάδην με τις περσικές δυνάμεις
και το ιππικό με τον Αλέξανδρο επιχείρησε υπερκερωτικό ελιγμό, προκειμένου να
βρεθεί στα πλευρά των Περσών. Η ενέργεια αυτή οδήγησε σε «λυσσώδη» μάχη μεταξύ των
δυο αντιμαχόμενων δυνάμεων κατά την οποία ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε στο κεφάλι
από κτύπημα με σπαθί και σώθηκε από τον Μακεδόνα στρατηγό Κλείτο. Ο ελιγμός των
μακεδονικών δυνάμεων αιφνιδίασε τους Πέρσες οι οποίοι υποχώρησαν ατάκτως και η
περσική αντίσταση κατέρρευσε.
Μετά τη μάχη ο Αλέξανδρος
έστειλε στην Αθήνα 300 περσικές πανοπλίες και έδωσε εντολή να χαραχτεί
αναθηματική επιγραφή με την αφιέρωση «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην
Λακεδαιμονίων από των βαρβάρων των την Ασίαν κατοικούντων». Από την επιγραφή
αυτή προκύπτει ο πανελλήνιος χαρακτήρας της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
παρά την απουσία των Σπαρτιατών.
Αξίζει επίσης να επισημάνουμε την μεταχείριση όσων πολέμησαν στη μάχη του Γρανικού. Την επόμενη μέρα της μάχης, ο Αλέξανδρος επισκέφθηκε όλους τους τραυματίες, είδε τις πληγές τους και τους ρώτησε πώς τραυματίστηκαν. Οι γονείς και τα παιδιά των πεσόντων Μακεδόνων, απαλλάχτηκαν από τη φορολογία και από κάθε είδους εισφορά .
