Κείμενο: Μαριάννα Αδάμ Γκρόγκου
Φωτογραφίες: Βασίλειος Δημ. Γεωργιόπουλος
Η Ιερά Μονή Αγάθωνος είναι μια κοινοβιακή μονή, η
οποία βρίσκεται χτισμένη στους πρόποδες του όρους Οίτη σε υψόμετρο 553 μέτρων
και 7 χιλιόμετρα δυτικά της Υπάτης, στην Φθιώτιδα. Το μοναστήρι εορτάζει στις 6 και στις 15
Αυγούστου.
Ιστορία
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με
τις συνθήκες ίδρυσης του μοναστηριού. Η ίδρυσή της ανάγεται στις αρχές του 15ου
αιώνα όταν ο κτήτορας της μονής μοναχός Αγάθων, που εγκαταβιούσε σε άλλη μονή
της περιοχής, την έκτισε με δική του χορηγία. Έπειτα η μονή παίρνει το όνομα
του μοναχού. Αποτέλεσε καταφύγιο των αγωνιστών της επανάστασης του 1821.
Καταστράφηκε από τον Δράμαλη το 1822. Από την πυρκαγιά υπέστησαν σημαντικές
ζημιές οι αγιογραφίες του καθολικού αλλά
διασώθηκαν πολύτιμα κειμήλια και ιερά λείψανα αγίων. Μετά το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας, η
μονή φιλοξένησε την σχολή χωροφυλακής.
Αρχιτεκτονική
και εκκλησιαστική τέχνη
Η ανέγερση του καθολικού της μονής τοποθετείται
τον 15ο αιώνα με πολλές όμως μεταγενέστερες παρεμβάσεις. Είναι τετρακίονος
σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, αγιορείτικου ρυθμού, είναι αφιερωμένος
στην Θεοτόκο και βρίσκεται τοποθετημένος στην βορειοανατολική πλευρά της μονής.
Εκατέρωθεν του καθολικού, υπάρχουν τέσσερα ναΐδρια με αγιογραφημένες
τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τα μέσα του 16ου αιώνα. Τα τέσσερα αυτά
ναϊδρια στις τέσσερις άκρες του καθολικού, είναι αφιερωμένα στη Μεταμόρφωση του
Σωτήρος στα νοτιοανατολικά, στους Αγίους Αποστόλους στα βορειοανατολικά, στον
Άγιο Χαράλαμπο στα βορειοδυτικά και στον Ιωάννη τον Βαπτιστή στα νοτιοδυτικά.
Οι αγιογραφίες του καθολικού δεν σώζονται σε καλή κατάσταση. Μπορούν να
κατηγοριοποιηθούν σε δύο φάσεις, η πρώτη τον 16ο με 17ο αιώνα και η δεύτερη τον
18ο και η τρίτη φάση τον 20ο αιώνα. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργο
μεταγενέστερο και αποδίδονται στους αδελφούς αγιογράφους Ιωσαφαίους, με
αναγραφόμενη χρονολογία το 1905. Τα κελιά του αρχικού συγκροτήματος του
μοναστηριού δεν σώζονται.
Σήμερα
Το μοναστήρι σήμερα χαρακτηρίζεται χάριν ευθυμίας
ως οικολογικό επειδή φιλοξενεί στους χώρους του το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της
Οίτης που λειτουργεί από το 1953. Στο μουσείο προβάλλεται ο χλωρίδα και η
πανίδα του Εθνικού δρυμού Οίτης. Στο εξωτερικό χώρο της μονής λειτουργεί
εκτροφείο άγριων πουλιών που ενισχύουν την πανίδα του δρυμού, ειδικός χώρος
όπου φιλοξενούνται παγώνια καθώς και περιφραγμένος χώρος 1.200 στρεμμάτων που
ζει σημαντικός αριθμός ελαφιών. Η μονή έγινε επίσης γνωστή μετά την κοίμηση του
ιερομόναχου Βησσαρίωνα Κορκολιάκου, το σκήνωμα του οποίου παραμένει σχεδόν άφθαρτο
σε παρεκκλήσι της μονής. Η εικόνα της
Παναγίας του Αγάθωνος θεωρείται θαυματουργή.
ο
"παπά – Ανυπόμονος"
Επί δεκαετίες ηγούμενος της Μονής διατέλεσε ο
αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκος, ο θρυλικός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο
"παπά – Ανυπόμονος" που ήταν στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη. Ο
αείμνηστος Καθηγούμενος Γερμανός (κατά κόσμον Γεώργιος) Δημάκος γεννήθηκε το
1912 στο χωριό Αγρίδιο Βυτίνας Γορτυνίας και χειροτονήθηκε διάκονος το 1934.
Ήταν ο στρατιωτικός ιερέας του Γενικού Στρατηγείου
του ΕΛ.Α.Σ., θέση από την οποία έδινε κουράγιο στους συντρόφους του και
πολεμούσε τους Γερμανούς. Ανήσυχο πνεύμα, στην κρίσιμη εποχή ανέβηκε στο βουνό,
δίπλα στον Άρη Βελουχιώτη. Τότε μέσα στις εκκλησίες ο παπά - Ανυπόμονος όρκιζε
τους αντάρτες στο Ευαγγέλιο.
Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Γερμανός
Δημάκος εγκαταστάθηκε στη Μονή Αγάθωνος. Το έργο του εκεί ήταν μεγάλο και
εκατοντάδες πιστοί από όλη τη χώρα έσπευδαν στη μονή για να μιλήσουν μαζί του,
να τον γνωρίσουν.
Άλλοι για να ανακουφισθούν από τις ανθρώπινες
αδυναμίες τους και άλλοι να ζητήσουν συμβουλές και κατήχηση από τον "παπά
- Ανυπόμονο" της Αντίστασης.
Το 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος τον βράβευσε, με
πρόταση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου κυρού Χριστόδουλου, για την αντιστασιακή
δράση του και πλήρης ημερών κοιμήθηκε την Τετάρτη 9 Ιουνίου του 2004.
Στην Μονή Αγάθωνος υπάρχει ακόμη ως ιερό κειμήλιο
και θησαυρός το άφθαρτο λείψανο του γέροντα Βησσαρίωνα του Αγαθωνίτη και
διατηρείτε όπως ακριβώς βρέθηκε κατά την εκταφή του δεκαπέντε χρόνια μετά την
κοίμησή του στις 22 Ιανουαρίου του 1991.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει τον
μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες και
διάφορα αλλά είδη πτηνών
Επίσης στο χώρο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος, αλλά και
στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο αυτής, ο επισκέπτης και προσκυνητής έχει την
χαρά, όχι μόνο να απολαύσει και μα θαυμάσει την φύση, αλλά ταυτόχρονα και να
βιώσει έντονα και κατανυχτικά το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει επίσης
την μεγάλη αυτή προσπάθεια, που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία
και τη διαφύλαξη της Εθνικής μας Συνείδησης και κληρονομιάς.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει
τον μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες
και διάφορα αλλά είδη πτηνών.
Έχει τη χαρά να δει ελάφια, φασιανούς,
αγριοπρόβατα και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που
αποτελεί και το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.
Έχει, επίσης, τη δυνατότητα να επισκεφτεί το
Μουσείο της Φυσικής Ιστορίας της Μονής, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα
κυριότερα και σημαντικότερα είδη της πανίδας αλλά και της χλωρίδας του Εθνικού
Δρυμού της Οίτης ενώ επίσης μπορεί να επισκεφτεί και το εκτροφείο θηραμάτων της
Μονής.
Προκειμένου να φτάσουµε στη Μονή, µπορούµε να
ακολουθήσουµε δύο δρόµους. Αφετηρία και στους δύο αποτελούν τα Λουτρά Υπάτης.
Κατά την πρώτη διαδρομή θα συναντήσουµε πρώτα το χωριό Αργυροχώρι.
Στη συνέχεια θα βρεθούμε στην Υπάτη. Ξεχωρίζει το
μαγευτικό τοπίο, αλλά και η θέα της Υπάτης. Η περιοχή είναι σαν ένας εξώστης,
όπου ο ταξιδιώτης µπορεί να θαυµάσει όλη την κοιλάδα του Σπερχειού. Στη
συνέχεια συναντούµε το χωριό Καπνοχώρι. ∆ιασχίζοντας το «Εκτροφείο Θηραµάτων»
της Μονής φτάνουµε στο Μοναστήρι. Ο δεύτερος δρόµος περνάει από τα χωριά
Λαδικού, Βασιλικά, Συκά και οδηγεί µετά από αυτή τη µαγευτική διαδρομή στη Μονή
Αγάθωνος. Όποιον και από τους δύο δρόµους και αν ακολουθήσουµε, θα θαυµάσουµε
την ανυπέρβλητη οµορφιά του τοπίου, που συντείνει και αυτή στη δηµιουργία της
κατανυκτικής ατµόσφαιρας, που κυριαρχεί στη Μονή.
Στην Μονή αποθησαυρίζονται η Τιμία Κάρα και
τεμάχια ιερών λειψάνων του Οσίου Αγάθωνα κτήτορος της Μονής, η Τιμία Κάρα του
αγίου Ιωάννου του Νηστευτή αλλά και πολλά ιερά λείψανα διαφόρων αγίων.
Η Μονή στην οποία υπάρχει ανδρώα μοναχική
αδελφότητα γιορτάζει στις 6 Αυγούστου ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας
της Παναγίας και την 15η Αυγούστου στην Κοίμηση της Θετόκου που είναι
αφιερωμένη η Μονή.
Η Μονή είναι ανοιχτή καθ' όλη την διάρκεια του
χρόνου από ανατολή ως δύση του ηλίου.
Τηλέφωνο Μονής: (+30) 22310 95218
Ο
ΓΕΡΩΝ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ Ο ΑΓΑΘΩΝΙΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Ο Γέρων Βησσαρίων Κορκολιάκος, ο Αγαθωνίτης,
γεννήθηκε στο Πεταλίδι Μεσσηνίας το έτος 1908, όπου έμαθε τα πρώτα του
γράμματα. Το κοσμικό του όνομα ήταν
Ανδρέας. Στα 18 του χρόνια πήγε στην Καλαμάτα, όπου συνδέθηκε με πνευματικούς
ανθρώπους και αποφάσισε να εισέλθει στον ιερό κλήρο. Έγινε Μοναχός και πήρε το
όνομα Βησσαρίων. Έπειτα χειροτονήθηκε Διάκονος, Ιερέας και έλαβε το οφίκιο του Αρχιμανδρίτη.
Ανώτερες σπουδές του ήταν το Σχολαρχείο. Ωστόσο η
συνεχής μελέτη των ιερών βιβλίων, των κειμένων της Εκκλησίας μας, των βιβλίων
του αναλογίου, είχαν κάνει τον π. Βησσαρίωνα άνθρωπο ευρύτατα και βαθύτατα
μορφωμένο θεολογικά.
Γεμάτος πνευματικά εφόδια το έτος 1935, ύστερα από
πρόσκληση του επίσης Μεσσήνιου Μητροπολίτη Καρδίτσας Ιεζεκιήλ, ο π. Βησσαρίων
πήγε στην Καρδίτσα, όπου αφοσιώθηκε στο έργο της διακονίας του Κυρίου μας. Εκεί
ασκήθηκε στο έργο της φιλανθρωπίας και μέσα σε αυτό ανάλωσε ολόκληρη τη ζωή του
σε σημείο που ευρισκόμενος στο Νοσοκομείο «Σωτηρία», λίγο πριν το θάνατό του,
να ρωτάει από το κρεβάτι του πόνου με ακαταπόνητη έγνοια για τα παιδιά, τους
φτωχούς, για τα πράγματα της Εκκλησίας και της κοινωνίας.
Ανέλαβε πολλές και δύσκολες αποστολές. Μεταξύ
αυτών έπαιξε σημαντικό ρόλο στη γερμανική κατοχή, κατά την οποία αναφέρεται ότι
βοήθησε πολλούς πατριώτες και έσωσε με προσωπικές παρεμβάσεις του παιδιά που
είχαν συλλάβει οι Γερμανοί.
Μετά την Απελευθέρωση και τον Εμφύλιο ο π.
Βησσαρίων έφυγε από την Καρδίτσα. Ήδη
Αρχιμανδρίτης με πολύχρονο ασκητικό βίο και πλούσιο πνευματικό και κοινωνικό
έργο, ήρθε στην Ιερά Μονή Αγάθωνος μετά το 1955, επηρεασμένος από τον επίσης
Πελοποννήσιο π. Γερμανό Δημάκο. Εκεί ανέλαβε να διακονεί τον πνευματικό τομέα
του Μοναστηριού. Είχε εσωτερικό διακόνημα μέσα στο Μοναστήρι,
αλλά είχε και εξωτερική υπηρεσία στον κόσμο. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη πήγαινε στα
Νοσοκομεία της Λαμίας, έβλεπε τους ασθενείς, τους παρηγορούσε και τους
εξομολογούσε. Με τη χαρισματική προσωπικότητά του, την αγάπη του για τον
άνθρωπο και τον γλυκύ και απλό τρόπο του κατάφερνε να ανακουφίζει τις πονεμένες
ψυχές. Τις λοιπές ημέρες καθόταν στο
Μοναστήρι, μπροστά στην Εκκλησία, υποδεχόταν με το ευπροσήγορο χαμόγελό του τον
κόσμο και άκουγε τα προβλήματά του. Οι άνθρωποι που έρχονταν φορτωμένοι με
πόνο, βάσανα και άγχος, έφευγαν από το Γέροντα ανακουφισμένοι. Πολλούς από
αυτούς τους βοηθούσε και οικονομικά. Όσα πράγματα και χρήματα του έφερναν
πολλοί άνθρωποι που τον εμπιστεύονταν, ο παππούλης τα μοίραζε στους φτωχούς και
όσους είχαν ανάγκη. Έλεγε συνεχώς: «Έξω οι άνθρωποι είναι φτωχοί, έξω πεινάνε,
πρέπει να τους βοηθήσουμε».
Κάθε Σαρακοστή έφευγε από το Μοναστήρι με την ευχή
του Γέροντα Γερμανού και έφτανε από τη μια άκρη του Νομού Φθιώτιδος στην άλλη.
Πήγαινε σε όλα τα σπίτια και βοηθούσε. Πολλές φορές κοιμόταν και εκεί. Η
περιοδεία του περιλάμβανε κατ΄ αρχήν την εξομολόγηση, για την οποία τον
ανέμεναν με αδημονία σε όλα τα χωριά. Ο π. Βησσαρίων εξομολογούσε και τα παιδιά
στο Εκκλησιαστικό Λύκειο της Λαμίας και ήταν ο πνευματικός τους. Εξομολογούσε
τα παιδιά και στο τέλος πάντοτε τους έβαζε «κάτι» στο χέρι, για να τα
ενισχύσει.
Όταν λειτουργούσε ο π. Βησσαρίων, έλαμπε
ολόκληρος, καθώς τελούσε τη Θεία Λειτουργία με όλο το σεβασμό και την
ιεροπρέπεια που αρμόζει. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορούσε να μιλήσει καλά,
καθώς η φωνή του ήταν φθίνουσα, εξαιτίας ενός περιστατικού με τους Γερμανούς,
δεν παραιτήθηκε από το Άγιο Θυσιαστήριο. Έλεγε πως: «ο δε έχω, Κύριε, τούτο σοι
δίδωμι»(Πρ. γ΄, 6). Με συμβουλές που η Θεία Χάρις παραχωρούσε στην προσευχή
του, με εμπνευσμένη κατήχηση, με μυστική εξομολόγηση, φιλοτεχνούσε το έργο του
ο λειτουργός του Θεού. Ήταν Μέγας Εξομολόγος. Τον έβλεπαν οι άνθρωποι
ευπροσήγορο, απλό, ταπεινό, με την αδύναμη φωνούλα του και έλκονταν.
Ο π. Βησσαρίων ήταν και ο «κουβαλητής» του
Μοναστηριού. Έβγαινε με την εικόνα της Παναγία στα χωριά, όπου με λαχτάρα τον
περίμεναν στους δρόμους οι πιστοί. Τελούσαν ακολουθίες, ο παππούλης τους
εξομολογούσε, τους μιλούσε με λόγους πνευματικούς και οικοδομητικούς και
εκείνοι έδιναν ευλογίες από τα προϊόντα τους. Ο π. Βησσαρίων όσα μάζευε τα
μοίραζε σε δύο «σακιά». Ένα σακί έφερνε στο Μοναστήρι για τις ανάγκες του,
καθώς τότε λειτουργούσε εδώ η Γεωργοτεχνική Σχολή και η Ιερά Μονή φιλοξενούσε
82 άπορα παιδιά. Όσα περιείχε το άλλο σακί τα μοίραζε κατευθείαν στους φτωχούς. Γνώριζε ποιες ήταν
οι ανάγκες κάθε οικογένειας και ανάλογα έκανε
τη διανομή.
Ο Γέρων Βησσαρίων πέρασε τη ζωή του νουθετώντας,
συμβουλεύοντας, διακονώντας με παντοειδείς τρόπους το ποίμνιο του Θεού. Ήταν ο
καλός ποιμήν, που θυσίασε τη ζωή του υπέρ των προβάτων. Τα του κόσμου όλα τα
θεωρούσε σκύβαλα, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, «ίνα Χριστόν κερδήσει». Και τον
κέρδισε το Χριστό. Ο π. Βησσαρίων είναι σήμερα κοντά στον Κύριο, ο οποίος
οικονόμησε εξαιρετικά να του δώσει ιδιαίτερη τιμή. Δεν τον αγίασε απλά, του
κράτησε το σώμα σε αφθαρσία, για να το δούμε όλοι εμείς ιδίοις όμμασι και να
πιστέψουμε, να δυναμωθούμε, να συνετιστούμε, να συγκλονιστούμε.
Ο π. Βησσαρίων ήταν καλά στην υγεία του σε γενικές
γραμμές. Δεν είχε μεγάλα προβλήματα. Προς το τέλος της ζωής του ήρθαν η κόπωση
και τα γεράματα. Λόγω της σοβαρότητας της κατάστασης μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο
«Σωτηρία» στην Αθήνα, όπου κοιμήθηκε από πνευμονικό οίδημα την 22 Ιανουαρίου
1991.
Η πρόσβαση στο Μοναστήρι εκείνες τις ημέρες ήταν
δύσκολη λόγω έντονης χιονόπτωσης. Με δυσκολία ανέβηκε η νεκροφόρα. Για δύο
ημέρες τοποθετήθηκε στην Εκκλησία, όπου πολύς κόσμος περνούσε για να χαιρετήσει
το Γέροντα και να κλάψει. Έλαμπε το πρόσωπό του μέσα στο φέρετρο και το σώμα
του ευωδίαζε. Το σώμα του δεν μπορούσε να ενταφιαστεί στο κοιμητήριο λόγω των
καιρικών συνθηκών και ως εκ τούτου
κηδεύτηκε στα Βαπτιστήρια, όπου υπήρχαν δωμάτια προορισμένα για την
εξομολόγηση. Πολλοί άνθρωποι για χρόνια κατέβαιναν για να προσκυνήσουν το
σκήνωμα, δείχνοντας την ευσέβειά τους. Μάλιστα πολλοί του έφερναν αφιερώματα,
σαν να τα προσέφεραν σε Άγιο, χωρίς να περιμένουν οποιοδήποτε σημείο για να
αποδείξει την αγιότητά του. Μάλιστα υπάρχουν αναφορές των θαυμαστών εμπειριών
και των βιωμάτων που είχαν στον τάφο του Γέροντα. Πολλοί είχαν ταραχή μέσα στο
σπίτι τους, μα όταν είδαν τον π. Βησσαρίωνα στον ύπνο τους, ήρθε η γαλήνη πάλι
στην οικογένεια, και άλλα παρόμοια.
Αποφασίστηκε να μη γίνει εκταφή, αλλά αναβάθμιση του χώρου των
Βαπτιστηρίων. Ωστόσο η καθίζηση που παρουσιάστηκε στην ανατολική πλευρά του
Μοναστηριού απαιτούσε το γκρέμισμα και την ανοικοδόμηση αυτής με νέα
στηρίγματα. Επομένως η εκταφή ήταν απαραίτητο να γίνει. Αφού τελέστηκε
Τρισάγιο, ξεκίνησε η αφαίρεση των τούβλων. Φάνηκε το φέρετρο σε άριστη
κατάσταση. Αφού μεταφέρθηκε στο κοιμητήριο,
άνοιξαν οι Μοναχοί το φέρετρο για να αφαιρέσουν τα οστά. Όταν όμως το άνοιξαν,
διαπίστωσαν με έκπληξη ότι το σώμα του κάτω από το σάβανο ήταν άφθαρτο.
Αυτό αποτελούσε θαυμαστό γεγονός και θεία
οικονομία. Παρά το γεγονός ότι όλοι οι Μοναχοί πίστευαν στην αγιότητά του, η Αγία Εκκλησία έπρεπε να επιληφθεί της
υπόθεσης. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ.κ. Νικόλαος, όταν το έμαθε
συγκλονίστηκε, επισκέφθηκε το Μοναστήρι και προσκύνησε συγκινημένος το ιερό
σκήνωμα. Το άφθαρτο σώμα του Γέροντα μεταφέρθηκε στο παρεκκλήσιο της Αγίας Τριάδας
για να προστατεύεται και έκτοτε εκεί βρίσκεται προς προσκύνηση από χιλιάδες
πιστούς.
Ο ήσυχος παππούλης με τη χάρη του Θεού τάραξε το πανελλήνιο. Μετά από δεκαπέντε
χρόνια βρέθηκε το σκήνωμα αυτού του ανθρώπου σε πλήρη συνοχή, απλώς
συρρικνωμένο, αφυδατωμένο, να κρατά μάλιστα το Ιερό Ευαγγέλιο και να μην είναι
εύκολο να του το αποσπάσει κανείς. Σαν να θέλει να μας πει ότι ξεφύγαμε από το
Ευαγγέλιο και να μας προτρέπει, κυρίως τους Ιερείς: «Γυρίστε πάλι στις γάργαρες
πληγές της Πίστεώς μας, στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση. Πάψτε να
ασχολείστε με τις κοσμικότητες και τα κοινωνικά ζητήματα, είναι άλλοι αρμόδιοι
για αυτά τα θέματα. Εσείς έχετε χρέος να οδηγήσετε τις ψυχές εις νομάς
σωτηρίους, να ανεβάσετε τον άνθρωπο από τη Γη στον Ουρανό!...»
