Η
Μελίνα Μερκούρη (Μαρία Αμαλία Μερκούρη, 18 Οκτωβρίου 1920 – 6 Μαρτίου 1994)
ήταν Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός. Καταγόταν από φημισμένη οικογένεια
πολιτικών. Ηθοποιός βραβευμένη με πλήθος διεθνών βραβείων και παγκόσμιας
ακτινοβολίας προσωπικότητα διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού τα έτη 1981-89 και
1993-94 σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, οπότε και όπως τόνισε και ο Ανδρέας
Παπανδρέου «άντεξε» και στους 16 ανασχηματισμούς κυβέρνησης που πραγματοποίησε.
Στη
διάρκεια της ζωής της βραβεύτηκε από πολλούς φορείς για το έργο της. Μεταξύ
αυτών και από τον Σύνδεσμο Ελληνίδων Επιστημόνων με το βραβείο «ΥΠΑΤΙΑ». Μετά
το θάνατό της τιμήθηκε με πολλές οδούς και πλατείες που φέρουν το όνομά της σε
όλη την Ελλάδα, ενώ η προτομή της κοσμεί την πλατεία απέναντι από τους Στύλους
του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα. Επίσης θέατρα, γυμναστήρια και χώροι πολιτισμού
φέρουν το όνομά της. Στην πόλη Μονς του Βελγίου νέα λεωφόρος ονομάστηκε Μελίνας
Μερκούρη (Avenue Mélina Mercouri).
Κατά
τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) πολέμησε σφοδρά τη Χούντα,
χρησιμοποιώντας τη φήμη και τη λάμψη που είχε αποκτήσει, με συνέπεια να της
αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα. Έδωσε αρκετές συναυλίες και διοργάνωσε αρκετά
μεγάλο αριθμό πορειών αντιδικτατορικού χαρακτήρα. Επεδίωξε και συναντήθηκε με
πολιτικούς αλλά και με πνευματικές προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους, με σκοπό
να τους ευαισθητοποιήσει ενάντια στη χούντα. Κατά την διάρκεια των αγώνων της
έγιναν εναντίον της απόπειρες δολοφονίας, μία από τις οποίες παραλίγο να της
στερήσει τη ζωή. Ήταν 7 Μαρτίου του 1969, όταν έγινε βομβιστική επίθεση στο
θέατρο της Γένοβας, με σκοπό την δολοφονία της. Η βόμβα ανακαλύφθηκε τυχαία,
μετά από έλεγχο της σκηνής. Είχε τοποθετηθεί ακριβώς στο σημείο που θα μιλούσε
η Μελίνα. Αμέσως κλήθηκε η πυροσβεστική και η αστυνομία της πόλης. Αφού την
τοποθέτησαν στο προαύλιο του θεάτρου, η βόμβα εξερράγη ευτυχώς χωρίς θύματα.
Μια άλλη απόπειρα επίθεσης εναντίον της έγινε στο Τορίνο. Η Μελίνα είχε
ξεκινήσει την ομιλία της καταγγέλλοντας την Χούντα. Μια φάλαγγα από
εξαγριωμένους φασίστες ήταν έτοιμοι να της επιτεθούν. Εκείνη την στιγμή μπήκαν
μπροστά μέλη του Κ.Κ. Ιταλίας, την περικύκλωσαν δημιουργώντας έτσι μια ανθρώπινη
"ασπίδα" με σκοπό να την προστατέψουν, τραγουδώντας προς το μέρος
τους, το γνωστό ιταλικό αντιστασιακό τραγούδι του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, Bella
Ciao. Οι φασίστες όταν είδαν την αντίδραση τους, τράπηκαν σε φυγή.
Διετέλεσε
υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994, θέση η
οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των
κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν, τα οποία βρίσκονται στις
προθήκες του Βρετανικού Μουσείου, να δημιουργήσει το θεσμό των δημοτικών
περιφερειακών θεάτρων (γνωστά ως ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) με σκοπό την πολιτιστική ανάπτυξη
της ελληνικής περιφέρειας αλλά και τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών της
Ευρώπης, με πρώτη την Αθήνα το 1985. Έδωσε έμφαση στην αναστήλωση των μνημείων
της Ακρόπολης, καθώς και στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Επίσης
ανέθεσε τη μελέτη για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας
(ιστορικό κέντρο της Αθήνας) ώστε να δημιουργηθεί ένα αρχαιολογικό πάρκο.
