Σύμφωνα
με το πρόγραμμα της εκδήλωσης, στις 7.30 το πρωί θα ξεκινήσει η αρχιερατική
χοροστασία στον όρθρο, στο ναό της μονής, και στη συνέχεια θα τελεστεί η
πολυαρχιερατική θεία λειτουργία, συλλειτουργούντων των Μητροπολιτών Μονεμβασίας
και Σπάρτης Ευστάθιου, Καρθαγένης Μελέτιου, Σταγών και Μετεώρων Θεόκλητου και
Μεσσηνίας Χρυσόστομου.
Στις
10.30 έχει προγραμματιστεί ο αγιασμός των εγκαινίων και η αποκάλυψη της
μαρμάρινης επιγραφής.
Σε
σύντομη αναφορά του ο αρχιμανδρίτης Προκόπιος Σμυρνής, Ηγούμενος της Μονής,
σημειώνει:
“Παρελθόντων
των αιώνων και των χρόνων, το κτηριακόν συγκρότημα των κελλίων της Ι. Μονής
έχρηζε ανακαινίσεως και εκσυγχρονίσεως ένεκα των φθορών και των αλλοιώσεων, αλλά
και των αναγκών των ενταύθα εγκαταβιούντων. Οθεν, και εν τω αμερίστω
ενδιαφέροντι, διά τα Ιερά Μοναστήρια της επαρχίας του, του Σεβ. Ποιμενάρχου
ημών, Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ, Χρυσοστόμου, επετεύχθη διά του υπουργείου
Πολιτισμού, συγχρηματοδότησις υπό της Πατρίδος μας και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως,
επί Πρωθυπουργίας του Μεσσηνίου Πολιτικού κ. Αντωνίου Σαμαρά και ούτω, κατά τα
προλαβόντα έτη 2014 - 2017, εγένοντο εκτεταμέναι οικοδομικαί, ξυλουργικαί,
μηχανολογικαί, ηλεκτρολογικαί και λοιπαί ανακαινιστικαί εργασίαι και ούτως
εφθάσαμεν εις την σημερινήν ποθητήν ημέραν των Εγκαινίων, του επιβλητικού και
μεγαλοπρεπούς Μοναστηρίου ημών, αποκατασταθέντος εις την προτέραν όψιν του”.
Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ
Στη
συμβολή των ορέων της Ιθώμης και της Εύας (Ἁγίου Βασιλείου) και ενδιάμεσα στα
χωριά Αρχαία Μεσσήνη (Μαυρομμάτι) και Βαλύρα του Δήμου Ιθώμης, υψώνεται
τεράστιο και μεγαλοπρεπές το Ιστορικό Μοναστήρι του Βουλκάνου, το οποίο
ιδρύθηκε το 17οαιώνα. Το όνομά του "Βουλκάνος" και παλαιότερα
"Βουρκάνο", "Δορκάνο" και "Βουλκάνη", το οφείλει
κατά πάσα πιθανότητα σε βυζαντινό άρχοντα ή κτίτορα, στον οποίο ανήκε η περιοχή
πέριξ του όρους Ιθώμη.
Πρόδρομος
βέβαια, αυτού του μοναστηριού είναι η Μονή της Παναγίας της "Κορυφής"
ή της Παναγίας "Επανωκαστριτίσσης", η σήμερα ονομαζομένη
"Καθολικόν" και ευρισκομένη στην κορυφή του όρους Ιθώμη, εκεί που
άλλοτε υπήρχε η Ακρόπολις της Αρχαίας Μεσσήνης.
Υπάρχει
παράδοση ότι η Μονή της Κορυφής κτίστηκε στις αρχές του 8ου αιώνα, γύρω στο 725
από εικονολάτρες Μοναχούς, εκεί όπου ευρέθη η σεπτή Εικόνα τη Παναγίας μας,
κρεμασμένης σ' ένα πουρνάρι και με τη συντροφιά ενός αναμένου καντηλιού αλλά
και άλλη παράδοση, που αναφέρει ότι κτίτοράς της είναι ο αυτοκράτορας
Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος (1282-1328) χωρίς όμως και οι δύο να
επιβεβαιώνονται ιστορικά. Ο Ναός της παλαιάς μονής είναι τρίκλιτη θολωτή
βασιλική, σήμερα δίκλιτη, μέ πολλές μεταγενέστερες παρεμβάσεις και έχει κτισθεί
επάνω στο χώρο του ειδωλολατρικού ναού του "Ιθωμάτα" Δία αφού
χρησιμοποίησαν ογκόλιθους απ΄αυτόν. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες
του Ναού που έχουν ζωγραφηθεί από τους Ναυπλιώτες αδελφούς Δημήτριο και Γεώργιο
Μόσχου, το έτος 1608. Στη συμβολή της μεσημβρινής με τη δυτική πτέρυγα των
κελλιών του μοναστηρίου υπάρχει το βυζαντινό Φωτάναμα, πού ήταν ειδικός χώρος
με εστία φωτιάς και πεζούλια γύρω απ" αυτή, στα οποία κάθονταν οι μοναχοί
και ζεσταίνονταν κατά το χειμώνα. Για την ιστορία αναφέρεται, ότι Φωτανάματα
στην Εκκλησία της Ελλάδος υπάρχουν 11 συνολικά.
Το
μοναστήρι της Κορυφής εγκατέλειψαν οι Πατέρες το έτος 1625 λόγω του αβάσταχτου
ψύχους των χειμερινών μηνών αλλά και της δυσκολίας των προσκυνητών να φτάσουν
σ’ αυτό κι έτσι αναζήτησαν τόπο νοτιότερα και τον βρήκαν στο σημερινό χώρο του
νέου μοναστηριού αφού τον αγόρασαν από τον πατέρα του Τούρκου αγά της Ανδρούσης
αντί 10.500 γροσίων. Στον αγορασθέντα τόπο βρήκαν μια πηγή ύδατος, τη γνωστή
έως και σήμερα "Μάνα του νερού" κι έναν διώροφο πύργο, πού έγινε η
αρχή του νέου μοναστηριού αφού συνέχεια αυτού έκτισαν το σημερινό επιβλητικό
συγκρότητα με τα χαγιάτια και τις καμάρες.
Ο Ναός
της νέας κάτω μονής ανηγέρθη το 1701 και είναι Βυζαντινού ρυθμού σταυροειδής
μετά τρούλλου. Τιμάται στο Γενέσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου καθ’ όσον ο Ναός της
παλαιάς μονής τιμάται στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, πού αποτελεί την
κεντρική πανήγυρι και των δύο μοναστηριών.
Παλλάδιο
και θησαυρός του μοναστηριού είναι η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας της
Βουλκανιώτισσας, πού φέρει την επιγραφή "Η Οδηγήτρια η επονομαζομένη τω όρει
Βουλκάνω". Στο μοναστήρι ακόμη φυλάσσονται Ιερά Λείψανα πολλών Αγίων της
Εκκλησίας μας, μεταξύ των οποίων του Αγίου Νεομάρτυρος Ιωάννου του
Μονεμβασιώτου, του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου και του Καλαματιανού Αγίου Ηλία
του Αρδούνη. Στη δε πλούσια βιβλιοθήκη του υπάρχουν παλαιά και νέα βιβλία,
ιδιόχειρα συγγράμματα, Τουρκικά έγγραφα και 4 Σιγίλλια των κατά καιρούς
Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως, που αναγνωρίζουν ή επικυρώνουν τα προνόμιά
του.
Ιδιαίτερη
προσοχή και λατρευτικό ενδιαφέρον από μέρους του ευσεβούς λαού ελκύουν οι
εορτές και πανηγύρεις της μονής τόσο τον Δεκαπενταύγουστο με τη μεταφορά της
Εικόνος της Παναγίας στο θρόνο Της, στο μοναστήρι της Κορυφής και την έναρξη
των εορταστικών ιερών ακολουθιών όσο και τη νύκτα της 19ης προς 20ήν Σεπτεμβρίου
με την Κάθοδο της Βουλκανιώτισσας στην πόλη της Μεσσήνης, σε ανάμνηση
θαυματουργικής επεμβάσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, όταν φοβερή επιδημία
πανούκλας είχε απλωθεί σε όλη σχεδόν τη Μεσσηνία και είχε σκορπίσει το θάνατο
και τη δυστυχία γύρω στα 1755 και τότε πρωτολιτανεύτηκε η Αγία Εικόνα Της. Αυτή
τη νύχτα, χιλιάδες άνθρωποι οδοιπορούν και ανάμεσά τους πολλά νέα παιδιά,
συνοδεύοντας τη Βουλκανιώτισσα Κυρά και διανύοντας απόσταση 20 χιλιομέτρων
πεζοπορίας. Η Κάθοδος αυτή ξεκινά στις 2 το πρωί από το Βουλκάνο και καταλήγει
στη "Μαυροματέϊκη Παναγίτσα" γύρω στις 7.30 το πρωί της 20ῆς
Σεπτεμβρίου. Η επίσημη υποδοχή της Εικόνος γίνεται στις 9.30 π.μ. στο εκκλησάκι
της Αγίας Παρασκευής, παρά την είσοδο της Μεσσήνης, από τον Μητροπολίτη
Μεσσηνίας, τις αρχές του τόπου και πλήθος λαού. Πάνδημη είναι και η Λιτανεία
στους κεντρικούς δρόμους της πόλεως για να καταλήξει στο Βουλκανιώτικο Μετόχι
της Πανηγυρίστρας, όπου και εναποτίθεται η Ιερά Εικόνα. Ακολουθεί οκταήμερο
προσκύνημα μέχρι της 28ης Σεπτεμβρίου, οπότε την 5η απογευματινή αυτής της
ημέρας άρχεται η άνοδος της Εικόνος για το μοναστήρι της, πρώτα με λιτάνευσή
της εντός της Μεσσήνης και στη συνέχεια με πορεία προς το Βουλκάνο, όπου
καταλήγει τη 12η νυχτερινή.
Η Μονή
Βουλκάνου ανέκαθεν υπήρξε ανδρική και ποτέ δεν σταμάτησε η λειτουργία της.
Σήμερα αποτελεί το μοναδικό ανδρώο Κοινόβιο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας.
