Αρβελέρ: "Το να είσαι καλός Ελληνας, δε σημαίνει υποχρεωτικά πως πρέπει να είσαι και βιολογικά Ελληνας"

Με μεγάλη χαρά μίλησε στο κοινό της Μεσσήνης χθες το απόγευμα η πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, στο χώρο του Δημαρχείου. Είπε πως ήρθε στη Μεσσηνία για τα παιδιά που μετέχουν στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, τα οποία είχε συναντήσει το ίδιο πρωί, στο χώρο του Εκκλησιαστηρίου.


«Με κάλεσαν να μιλήσω για την Αρχαία Ελλάδα και τη σύγχρονη κρίση» είπε ξεκινώντας η ίδια, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως η Ελλάδα είναι πνεύμα και όχι αίμα. «Το να είσαι καλός Ελληνας, δε σημαίνει υποχρεωτικά πως πρέπει να είσαι και βιολογικά Ελληνας. Όμως όσον αφορά την κρίση… Τι σημαίνει κρίση; Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη «κρίσις» όταν ήθελαν να μιλήσουν για ιατρικό θέμα. Εδειχνε πως μια κατάσταση είναι δύσκολη και πως ή θα είχε άσκημη κατάληξη, ή θα θεραπευόταν. Ποτέ δε σήμαινε κάτι το μόνιμο, μια κατάσταση διαρκείας. Ποιες ήταν οι αιτίες της κρίσης; Το «άμετρον», το να ξεφεύγεις από τα όρια. Σήμερα το άμετρον, το ζούμε στα πάντα. Η ύβρις λοιπόν ήταν η αιτία της κρίσης για τους αρχαίους, η ηθική κατάπτωση, η οποία αργότερα έφερνε και οικονομικές συνέπειες. Η ηθική κρίση είναι η αιτία όλων των άλλων κρίσεων. Τώρα, όσο για το σήμερα, σε αυτό το τελείως βλακώδες «τα φάγαμε μαζί», θα πω πως «τα κάναμε μαζί», αυτή είναι η αλήθεια.
Οι αρχαίοι είχαν άλλη αντιμετώπιση της κρίσης… Στην Αθήνα τα δύο βασικά προβλήματα που μπορεί να αντιμετώπιζε κάποιος, ξεκινούσαν από το «συνοικείν» και το «συνανήκειν». Η Ελλάδα ήταν πάντα ένα χωνευτήρι πληθυσμών και μία λύση που είχαν βρει τότε όταν δυσκόλευαν τα πράγματα ήταν ο αποικισμός. Ο αποικισμός ποτέ δεν έγινε επιθετικά, με κατακτητικό πόλεμο. Αυτή η λύση καμία σχέση δεν είχε με τη διασπορά, η οποία άρχισε με την πτώση της Πόλης. Η διασπορά για τους Ελληνες συνεχίστηκε και τα νεότερα χρόνια, φτάνοντας πχ στη Γερμανία να υπάρχει ολόκληρη παροικία, από ανθρώπους που δούλευαν στα εργοστάσια σχεδόν δουλικά. Για το συνοικείν λοιπόν, όταν δηλαδή «στένευαν» τα όρια, οι αρχαίοι είχαν βρει τον αποικισμό. Από το «συνανήκειν» ξεκινούσαν άλλα προβλήματα, πολιτικά και κοινωνικά, παρόμοια με αυτά που ζούμε σήμερα, που οι άνθρωποι φτάνουν να διαχωρίζονται από τους άλλους με βάση τα κόμματα. Σε αυτό το σημείο να πω πως κάθε φορά που υπήρχε κρίση στο συνανήκειν, κινδύνευε η δημοκρατία. Όταν ο λαός έφτανε να μην έχει εμπιστοσύνη στο κράτος, αυτό οδηγούσε σε πολιτική αστάθεια και ο τύραννος έθετε σε κίνδυνο το πολίτευμα».
Στο σημείο αυτό η κ. Αρβελέρ αναφέρθηκε στις μάχες του Μαραθώνα και αργότερα της Σαλαμίνας, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «πανελλήνια νίκη».
«Όταν οι άνθρωποι είχαν διαφορές, ήταν σε αντιπαράθεση μεταξύ τους, υπήρχαν κάποιες συγκεκριμένες λύσεις. Καταρχάς, απέναντι στον ηττημένο, απαγορευόταν η οποιαδήποτε μνησικακία. Ηταν βασικότατος κανόνας το «μη μνησικακείν». Δεύτερον, μπορούσαν οι πολίτες να πάρουν χρησμό από την Πυθία. Τέλος, υπήρχε η λύση που εμπεριείχε τη διπλωματία. Επρεπε δηλαδή οι δύο αντιμαχόμενοι να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν, να κάνουν σύμβαση, να συνάψουν «συμβόλαιο» μεταξύ τους, ώστε να επέλθει και πάλι η γαλήνη» τόνισε η διεθνούς φήμης καθηγήτρια.
Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε στο αρχαίο δράμα. Είπε πως τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το θέατρο, μόνο στη δημοκρατία μπορούν να ειπωθούν. Τα ζητήματα της ύβρεος, του άγους, του μιάσματος, της ιεροσυλίας, της βαρβαρότητας, που αποτελούσαν τις αιτίες για το ότι ο άνθρωπος έχανε το δρόμο του, μόνο το θέατρο άγγιξε και ανέδειξε, με την αθυροστομία της κωμωδίας και τη δύναμη της τραγωδίας.